Covid en de risico’s op zuurstofbranden

Covid en de risico’s op zuurstofbranden

In dit artikel ga ik in op de risico’s op zuurstofbranden ten gevolge van de hoge dosering van zuurstof aan Covidpatiënten.

(dit artikel is een bewerking van “Reducing the risk of oxygen-related fires and explosions in hospitals treating Covid-19 patients”)

Al snel bij het begin van de pandemie werd duidelijk dat de patiënten vanwege hun problemen in de longen een hoge dosering zuurstof nodig hadden om de zuurstofsaturatie op het gewenste niveau te krijgen of te houden. In mijn praktijk heb ik signalen opgevangen dat artsen zo bezig waren met het redden van de levens van Covidpatiënten dat ze niet meer ontvankelijk waren voor de argumenten om de zuurstofflow te beperken vanwege het opladen van de atmosfeer in de behandel- en verpleegkamers. Dit heeft in een aantal gevallen ook tot zuurstofbranden geleid, over het algemeen niet in West-Europa.

Deze tabel komt van het WHO. Het WHO had in april 2020 op basis van het bovenstaand modelletje al een schatting gemaakt van het extra zuurstofverbruik. Bij 100 Covidpatiënten (25 ICU en 75 Cohort) zou het extra verbruik aan vloeibare zuurstof 2,5 m³/dag bedragen. Dit hebben de verantwoordelijke medewerkers voor de inklaring van vloeibare zuurstof ook daadwerkelijk gemerkt. De leverfrequentie door de gasleverancier verdubbelde vaak in deze periode.

Ook was de behoefte aan zuurstof-ventilatoren enorm. Iedereen kan zich waarschijnlijk nog wel de run op ventilatoren herinneren. Ze konden niet aangesleept worden. Naast de roep om mondkapjes was dit wel een van de grote uitdagingen: Hoe krijgen we de zuurstof bij de patiënten die dat ook daadwerkelijk nodig hebben.

Optiflows waren heel erg gewild in deze tijd, ook omdat ze eenvoudig te bedienen zijn. Een belangrijk nadeel van deze optiflows is, dat ze (vanwege de open neus-canule) de helft van de tijd (tijdens het uitademen) de met zuurstof verrijkte lucht de kamer inblazen. Het gevolg hiervan is dat deze kamer “opgeladen” wordt met zuurstof, ook omdat vaak de ventilatie van de lucht in zo’n kamer vanwege de besmettelijkheid van Covid naar beneden gedraaid wordt.

Wat veel mensen zich niet gerealiseerd hebben is dat er in de NEN-EN-ISO 7396-1 een voorschrift opgenomen is die uitspraken doet over het zuurstofgehalte in ruimtes en de bewaking ervan.

Artikel 5.8.2 van de NEN-7396

Kortom er dient voor gezorgd te worden dat het zuurstofgehalte niet boven deze 23,5 vol-% komt, omdat dan het risico op een zuurstofbrand te hoog wordt.

Het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (Joint Research Centre, JRC) van de EU heeft naar zuurstofbranden tijdens de Covid-pandemie onderzoek gedaan. De onderzoeksresultaten zijn vastgelegd in de EU – Minerva Database. De resultaten van dit onderzoek zijn ook gepubliceerd in het artikel “Reducing the risk of oxygen-related fires and explosions in hospitals treating Covid-19 patients” van Maureen Heraty Wood et al.

Belangrijkste uitkomsten van dit onderzoek zijn:

• Sinds het uitbreken van de Covid-19-pandemie in maart 2020, hebben incidenten van ziekenhuisbranden in verschillende landen over de hele wereld geleid tot de dood van meer dan 200 mensen, van wie de meerderheid ziek waren van het nieuwe Coronavirus.
• Het meest tragische ongeval heeft plaatsgevonden in Bagdad in april 2021. Een zuurstofgerelateerde brand heeft de dood veroorzaakt van zeker 80 mensen en meer dan 100 anderen zijn gewond geraakt door deze brand.

Hierboven vindt u een overzicht van zuurstofgerelateerde branden in de periode tussen maart 2020 en juni 2021.

• In de 14 maanden dat het onderzoek van het JRC beslaat zijn 2 keer zoveel zuurstofbranden gerapporteerd dan in de 10 voorgaande jaren.
• 80% van de ongevallen heeft plaatsgevonden op afdelingen waarin Covidpatiënten behandeld werden.
• Enkele belangrijke oorzaken waren:
  • Kortsluiting
  • Falen van de zuurstofventilatoren
  • Kortsluiting in de luchtbehandeling

Door deze pandemie was er een plotselinge stijging van het aantal patiënten dat behandeld werd voor acute luchtwegaandoeningen zowel op de IC als op de normale klinische afdelingen. Ziekenhuizen hebben hun capaciteit uitgebreid door bedden aan IC’s toe te voegen en bestaande afdelingen om te bouwen tot intensive care. Intensive care-afdelingen en afdelingen voor de behandeling van zeer besmettelijke patiënten hebben een gecontroleerde luchtstroom door de kamers. Met name uit de kamers om verspreiding van het besmettelijke virus te voorkomen.  De gecontroleerde luchtstroom leidt over het algemeen tot een verlaagde ventilatievoud.

Er wordt een continue stroom van zuurstof toegevoerd aan de kamer waar de patiënt wordt behandeld. Als de luchtuitwisseling laag is, is het waarschijnlijk dat de achtergrond zuurstofconcentratie in de kamer tot ruim boven de normale waarde van ongeveer 21 % zal stijgen.

Daarboven op komt ook nog dat de Covidpatiënten over het algemeen intensief bewaakt worden met behulp van elektrische en elektronische apparaten voor het volgen van vitale parameters. Daardoor neemt per bed ook de elektriciteitsbehoefte toe.

• Behandeling van Covid-19 kan leiden tot verhoogde zuurstofconcentraties in de omgevingslucht van de afdelingen waardoor de brandbaarheid van materialen toeneemt.
• Hogere elektrische belastingen op elektrische voedingen kunnen optreden met het risico van het ontstaan van brand door overbelasting.
• Gebrekkig onderhoud of verhoogde slijtage van apparatuur door onverwachts intensief gebruik van apparatuur (bijv. ventilatoren), kan oververhitting veroorzaken.

Er is een groot aantal mogelijkheden om zuurstofgerelateerde branden te voorkomen, danwel de effecten van deze branden binnen de perken te houden:

• Vergroten bewustzijn risico’s
• Actieve risicobewaking en -beheersing
• Beoordeling van elektrische belasting
• Inspectie en onderhoud
• Zuurstofdetectie
• Ventilatievoud
• Pijpleidingensystemen voor levering van zuurstof
• Behandeling en opslag van zuurstofcilinders
• Verbeterd productbeheer in de hele industrie en downstream-gebruikers
• Management of change
• Open communicatie
• Onderzoek naar ongevallen en het leren van deze ongevallen of bijna-ongevallen
• Voorbereid zijn op noodsituaties

Ondanks dat zuurstofbranden in IC’s en op cohortafdelingen in West-Europa nauwelijks hebben plaatsgevonden, kunnen we de informatie die aangeboden is in dit artikel wel goed gebruiken om bewustwording te creëren omtrent zuurstofoplading van behandel- en verpleegkamers. Tevens kunnen we maatregelen treffen om zuurstofgerelateerde branden te voorkomen en ons erop voorbereiden in het geval dat ze wel optreden.

Andere interessante artikelen/pagina’s:

• Zuurstof, onderschatten we de gevaren ervan?
• Zuurstof een essentieel geneesmiddel
• Risicomanagement in een medische gassen installatie